تصویربرداری و سیتی اسکن

تکنولوژی درمانی سی تی اسکن موردی است که تقریبا همه افراد چه برای انجام چکاپ های منظم، و چه در موارد بیماری آن را تجربه کرده اند و کمتر کسی است که با این روش تصویر برداری آشنا نباشد.

در این بخش بررسی خواهیم کرد که دقیقا روش کار سی تی اسکن چگونه بوده و چه عوارض جانبی برای بیمار به همراه خواهد داشت. هم چنین به انواع سی تی اسکن و فواید آن هم نیز اشاره خواهیم کرد.

 

سی تی اسکن چگونه عمل می کند؟

در اصل سی تی اسکن مخفف عبارت computed tomography scan می باشد.

قبل از بررسی هر موردی بیایید با روش کار این دستگاه آشنا بشویم تا در صورت نیاز برای استفاده با اطلاعات کاملی این نوع تصویر برداری را انجام دهید.

به بیانی ساده، دستگاه سی تی اسکن تصاویر خود را به وسیله اشعه X-ray استخراج و تهیه می کند. اشعه ایکس از زوایای مختلفی به بافت مورد نظر برای آزمایش تابانده شده و در نهایت توسط کامپیوتر های قدرت مند، تصاویری به صورت سطح مقطعی به دست می آید.

این تصاویر می توانند به صورت کامل داخل بافت ها و استخوان ها را نشان بدهند و پزشک به وسیله آن نوع اختلال را به راحتی تشخیص داده و درمان مورد نیاز را اجرا کند.

فواید سی تی اسکن

دستگاه سی تی اسکن می تواند تصاویر بسیار با کیفیت و با دقت بیشتری را نسبت به دستگاه های رادیوگرافی ساده خروجی بگیرد.هم چنین اطلاعات بیشتری درباره ساختارداخلی بافت ها در اختیارپزشک قرار دهد.

پزشک به وسیله سی تی اسکن می تواند داخل هر بافت و یا استخوانی را به طور کامل مشاهده کرده و هر نوع ضایعه و یا اختلالی را شناسایی کند. چرا که امواج سی تی اسکن می تواند به صورت مار پیچی داخل بافت ها و استخوان ها نفوذ کرده و از هر بخشی تصویربرداری را انجام دهد.

به همین دلیل است که امروزه برای تشخیص هر نوع بیماری و اختلالی از تصویربرداری سی تی اسکن استفاده می شود.

 

عوارض سی تی اسکن

به طور کلی برای دریافت تصاویر به وسیله سی تی اسکن، از دو نوع امواج استفاده می شود که میزان استفاده از هر دو بسیار کم و ناچیز است.

این دو مورد عبارتند از :

• اشعه ایکس
• امواج یونیزه شده ( پرتو یونیزان یا تابش یون‌ساز )

امواج یونیزه شده اتم ها و مولکول ها را جدا یا یونیزه میکند که مقدار بسیار کمتری از آن نسبت به اشعه ایکس استفاده می شود.

تا به حال گزارش چندانی نسبت به عارضه های سی تی اسکن گزارش نشده است اما احتمال بسیار کمی در افزایش خطر ابتلا به سرطان در این نوع روش تصویربرداری وجود دارد. و هم چنین ممکن است DNA سلول ها تحت آسیب قرار گیرند.

اما نکته جالب این است که با استفاده از سی تی اسکن ها می توان انواع سرطان ها و اختلالات اندام ها را شناسایی و درمان کرد به همین خاطر خطر آن در برابر خدمات گسترده ای که ارائه می دهد بسیار ناچیز است.

هم چنین هر چه قدر دستگاه سی تی اسکن جدید تر باشد، هم پرتوهای تابیده شده بسیار کم و استاندارد خواهد بود و هم فرایند تصویربرداری در زمان بسیار کوتاه چند دقیقه ای انجام می شود.

بیمارستان نیکان مجازی با دارا بودن بهترین و به روز ترین دستگاه های سی تی اسکن می تواند سلامتی شما را در هر لحظه ای تضمین کند.

قبل از سی تی اسکن باید چه کار کرد؟

سی تی اسکن در انواع مختلفی انجام می‌شود؛ در برخی مواقع ممکن است ماده‌ای به صورت تزریق یا به صورت پماد وارد بدن شود که تصاویر باکیفیت‌تری به دست بیاید. معمولا در چنین مواردی لازم است که بیمار ۶ ساعت قبل آزمایش ناشتا باشد. اما نظر قطعی با پزشک مربوطه خواهد بود.

انواع سی تی اسکن

همانطور که در بالا اشاره کردیم، از سی تی اسکن برای تصویربرداری از انواع بافت ها و استخوان ها استفاده می شود و می توان به وسیله آن داخل هر ارگانی از بدن را مشاهده کرد.

انواع سی تی اسکن عبارت اند از :

 

• آنژیوگرافی
• سی تی اسکن ریه
• سی تی اسکن شکمی
• سی تی کولونوگرافی
• سی تی اسکن اوروگرافی
• سی تی اسکن مقدار کلسیم
• سی تی اسکن ایزوتوپی
• سی تی اسکن اسپیرال ( سی تی اسکنی با دقت بسیار بالاتر نسبت به سی تی اسکن های معمولی )

سی تی آنژیو چیست؟

 

سی تی آنژیوگرافی ( CTA (Computed tomography angiographyیکی از جدید ترین روش های تشخیصی در علم پزشکی به شمار می رود.

در این نوع سی تی اسکن به وسیله دستگاه های مربوطه و هم چنین ماده حاجب مخصوص، تصاویر دقیق از ریه ها برای تشخیص پزشکان تهیه می شود.

این ماده حاجب از طریق وریدی در دست یا بازو، به بیمار تزریق می شود. که بعد از آن می توان رگ های ارگان های مختلفی همانند مغز، کلیه ها، قلب و … را مشاهده کرده و بیماری مربوطه را تشخیص داد.

 

مزایای سی تی آنژیو

به طور کلی هر موردی که در علم پزشکی بتواند بیماری ها را زود هنگام تشخیص داده و آن را درمان کند، به طور کل مفید بوده و نمی توان برای آن معایبی را در نظر گرفت.

اما می توان از مزایای مشخص سی تی آنژیو موارد ذیل را نام برد که عبارتند از :

• سی تی آنژیو نمی گذارد اشعه ای بعد از آزمایش در داخل بدن باقی بماند
• اشعه ایکس استفاده شده در سی تی آنژیو کاملا بی خطر و ایمن است و نمی توان برای آن عوارضی را در نظر گرفت.
• برای انجام سی تی آنژیو ازبیهوشی و یا دارو های بی حسی استفاده نمی شود.
• سی تی آنژیو را می توان بهترین روش برای تشخیص گرفتگی های رگ های قلبی دانست.
• هزینه انجام سی تی آنژیو میزان اندکی است و به راحتی می توان آن را در دسته چکاپ های معین قرار داد.
• سی تی آنژیو باعث می شود تا جراحی های قلبی با دقت و ایمنی بسیار زیادی انجام شود و ریسک عمل تا میزان بسیار قابل توجهی کاهش پیدا کند.
• سی تی آنژیوگرافی، جزئیات آناتومی بیشتر و دقیق تری نسبت به آنژیوگرافی معمولی و ام آر آی (MRI) فراهم می آورد.
• سی تی آنژیو سریع و راحت و بدون درد است و نسبت به آنژیوگرافی معمولی پیچیدگی و خطر کمتری دارد.

 

سی تی اسکن ریه چیست؟

ریه ها یکی دیگر از عضو هایی هستند، که کارکرد سالمشان برای سلامتی بدن نقش بسیار کلیدی دارند و باید اهمیت بسیار زیادی برای چکاپ منظم آن ها قائل شد.

تا قبل از شیوع بیماری کرونا، سی تی اسکن ریه نقش بسیار اساسی در تشخیص زود هنگام سرطان ریه ایفا می کرد. اما بعد از شیوع بیماری کووید 19 این نوع سی تی اسکن کاربرد مهم دیگری هم پیدا کرد و در ریشه کن کردن این بیماری در حالت های اولیه نقش بسیار مفیدی را ایفا کرد.

 سی تی اسکن ریه چگونه انجام می شود؟

سی تی اسکن ریه معمولا طی فرایند 3 مرحله اتفاق می افتد :

• در مرحله اول برای سهولت کار و حفظ بهداشت، لباس بیمار با لباس مخصوص بیمارستان تعویض می شود
• سپس در مرحله دوم، بیمار بر روی تخت قرار گرفته و به مرکز دستگاه هدایت می شود که بعد از این مرحله در داخل دستگاه، اشعه ایکس با میزان بسیار ضعیف به دور بدن بیمار تابیده می شود.
• در طی تصویربرداری سی تی اسکن باید کاملا بی حرکت بود چرا که تغییر در وضعیت بدنی باعث می شود تصاویر استاندارد و با کیفیت بالا تهیه نشوند.

 سی تی اسکن چه قدر زمان می برد؟

معمولا به صورت ماکسیمم بین 10الی 15 دقیقه تمام مراحل تصویربرداری سی تی اسکن ریه به طول می انجامد.

برخی از سی تی اسکن ها نیازمند رنگی مخصوص به اسم کنتراست هستند که باید قبل از شروع تصویربرداری به داخل بدن تزریق شود.

کنتراست نواحی خاصی از داخل بدن را واضح تر کرده و تصاویری شفاف تر ایجاد می کند. اگر پزشک شما درخواست سی تی اسکن با کنتراست تزریقی کرده باشد، کنتراست از طریق سرمی در دست یا بازوی شما تزریق می شود.

 

آیا سی تی اسکن ریه خطرناک است؟

سی تی اسکن ها و دیگر روش های رادیولوژی به دقت نظارت و کنترل می شوند تا از کمترین حد ممکن تشعشعات استفاده شود. سی تی اسکن از دوز پایین تر تشعشعات یونیزه کننده استفاده می کند که پتانسیل نمایش وقوع سرطان یا دیگر نقوص را دارد. با این حال، احتمال خطر با تنها یک اسکن کم است. این خطر با افزایش تعداد اسکن ها افزایش می یابد.

حتی گاهی، ممکن است سی تی اسکن بازهم انجام شود چرا که مزایای آن بسیار بیشتر از معایب آن است. برای مثال، اگر پزشک شما گمان کند که شما سرطان دارید، انجام این تصویربرداری خطر بسیار کمتری دارد.

رایج ترین نوع کنتراستی که تزریق می شود، حاوی ید است. اگر به فردی که به ید آلرژی دارد این نوع کنتراست داده شود، ممکن است حالت تهوع و استفراغ، عطسه، خارش یا کهیر بروز پیدا کند.

در موارد نادر، کنتراست می تواند منجر به واکنش آلرژیک مرگباری به اسم آنافیلاکسی شود. اگر شما در طول تصویربرداری در تنفس مشکل داشتید، باید به سرعت به کارشناس اطلاع دهید.

دستگاه های سی تی اسکن بیمارستان مجازی مجهز به اینترکام و اسپیکر هستند تا شما و کارشناس در ارتباط باشید.

در افرادی که مشکلات کلیوی دارند، ممکن است کنتراست تاثیراتی مضر بر روی کلیه ها داشته باشد. در این صورت، ممکن است مراتبی خاص درنظر گرفته شود تا ضرر کنتراست کم تر شود.

 

سی تی اسکن شکم در چه زمانی انجام می شود؟

سی تی اسکن شکمی یکی دیگر از موارد تصویربرداری سی تی اسکن است که به وسیله آن می توان اختلالات به وجود آمده در ارگان های مختلف داخل شکم را تشخیص داده و مشاهده کرد.

در بسیاری از مواقع اگر دردی داخل شکم احساس شود و این درد نه تنها ادامه دار بوده، بلکه از حالت طبیعی خود نیز بالا تر برود؛ پزشک در کنار تشخیصی که میدهد برای درمان درست تر و مطمعن شدن؛ در خواست سی تی اسکن شکمی می دهد تا به وسیله آن درمانی درست را انتخاب کند.

 

سی تی اسکن شکمی برای چه مواردی انجام می شود؟

موارد زیر باعث می شوند تا پزشکان سی تی اسکن شکمی را جدی بگیرند که عبارتند از :

• تشخیص سنگ کلیه
• تشخیص مشکلات کبدی
• تشخیصآپاندیسیت
• تشخیص سرطان
• خونریزی در بعضی قسمت های روده به دلایل مختلف از قبیل ضربه خوردن و پارگی در اثر تصادف .

 

 قبل از سی تی اسکن شکم و لگن چه کار هایی را انجام ندهیم؟

برای آنکه فرایند تصویربرداری سی تی اسکن، به نحو احسن انجام شده و مشکلی در فرایند کار به وجود نیاید، لازم است یکسری از فعالیت ها رعایت بشود تا خللی در روند تصویربرداری به وجود نیاید.

برای مثال این موارد عبارتند از :

1. ناشتا بودن در حدود چهار ساعت قبل از انجامسی تی اسکن شکم و لگن
2. قطع مصرف برخی دارو ها قبل از انجام این نوعسی تی اسکن ؛ البته با دستور پزشک
3. مصرف متفورمین 48 ساعت قبل و 48 ساعت بعد از سی تی اسکن دارو باید قطع شود.
4. جدا کردن هر گونه وسیله فلزی از خود ؛ بهتر است که روزی که قرار است به مرکز تصویربرداری پزشکی برای انجامسی تی اسکن شکم و لگن مراجعه کنید ، از پوشیدن هر گونه لباسی که دارای قطعه فلزیست اجتناب کنید یا از آویختن زیورآلات فلزی مانند طلا ، نقره و … به خود ، خودداری کنید .