ماموگرافی چیست و چه کاربردی دارد؟

طبق آمار متخصصان ایرانی، سالانه نردیک به 8 هزار نفر به سرطان سینه مبتلا می شوند که این آمار در زنان 30 الی 35 مورد در هر 100 هزار نفر است.

شاید بتوان گفت بیشترین سرطانی که زنان ایران و سایر کشور ها را بعد از سرطان پوست درگیر خود می کند، سرطان سینه است.

همانطور که شاهد هستیم روز به روز این نوع سرطان در کشور های پیشرفته، گسترش بسیار بیش تری را پیدا می کند. اما می توان این بیماری را در بهترین زمان ممکن مهار کرد.

سرطان سینه در فاز اولیه خود و قبل از پیشرفت زیاد در بدن، دارای گرید های مختلفی است که اگر در همان مراحل اولیه شناسایی انجام شود، می توان روند درمان را در زمان بسیار کمتر و با روش های راحت تر طی کرد.

یکی از راه های شناسایی و چکاپ سینه ها، ماموگرافی است.

ماموگرافی چیست؟

ماموگرافی یک نوع تصویربرداری و عکس رادیولوژی از سینه است که می توان به وسیله اشعه ها و تصویربرداری آن، بیماری های سینه و علی الخصوص سرطان سینه را تشخیص داد.

در اصل می توان گفت که این آزمایش، یک نوع چکاپ زنانه دائمی است. نکته مهمی که می توان گفت این است که اگر شما به صورت مرتب به دکتر زنان مراجعه می کنید، و دکترتان برای شما آزمایش ماموگرافی را در نظر نمیگیرد، خودتان حتما برای این نوع چکاپ اقدام کنید.

سن مناسب برای ماموگرافی

ماموگرافی هیچ نوع ضرری را به همراه خود نمی آورد و اشعه های آن به حدی نیستند که بتوانند مشکل ساز شوند. به همین علت تمام بانوان بعد از سن 40 سالگی باید این چکاپ را به صورت دوره ای انجام دهند.

اما توصیه می شود که به این سن بسنده نکنید. اگر در بستگان و خانواده خود سرطان سینه از قبل وجود داشته است، و یا توده های غیر عادی را در سینه مشاهده کردید، بهتر است این نوع چکاپ را به صورت دوره ای انجام دهید تا در بهترین زمان ممکن بتوانید از سرطان سینه پیشگیری کنید.

 

آیا ماموگرافی درد دارد؟

به طوری کلی درد خاصی برای شما در طی انجام مراحل مامو گرافی وجود ندارد اما این شرایط می تواند در هر خانمی متفاوت تر از دیگری باشد.

در این قسمت درد هایی که می تواند برای شما در انجام فرایند ماموگرافی پیش بیاید را نام می بریم . این موارد عبارتند از :

• بعضی مواقع فشار وارد شده توسط دستگاه تا حدی درد آور است که این مورد کاملا طبیعی می باشد.
• چرخه قائدگی و زمان پریودی می تواند در میزان درد احساس شده تاثیر بسیار زیادی را داشته باشد.
• موقعیت بدن در هنگام چکاپ ( ارتفاع نا مناسب دستگاه و در نهایت خم شدن طولانی مدت بیمار )
• اندازه سینه ها
• داشتن سینه های فیبروکیستیک و فشار آمدن به کیست ها در زمان معاینه

انواع ماموگرافی

تصویربرداری ماموگرافی معمولا به سه روش انجام می شود که این روش ها عبارتند از :

• ماموگرافی معمولی
• ماموگرافی دیجیتال
• ماموگرافی سه بعدی

 

 

ماموگرافی معمولی

این نوع از ماموگرافی یکی از عرف ترین روش های ماموگرافی و رادیولوژی سینه است. ماموگرافی های معمولی با استفاده از سیستم پرتونگاری با دوز کم برای بررسی سینه ها تصاویر تشخیصی ایجاد می کنند. ماموگرام برای نظارت بر سینه ها و کمک به تشخیص زود هنگام و تشخیص بیماری های پستان در زنان استفاده می شود. پرتوهای ایکس متداول ترین شکل تصویربرداری پزشکی است .
به طور کلی دو نوع ماموگرافی معمولی وجود دارد که عبارتند از :

• غربالگری
• تشخیصی.

ماموگرافی غربالگری چیست؟

این نوع از ماموگرافی در شرایطی انجام می شود که نتوان به راحتی توده های مختلف را شناسایی کرد. به همین دلیل برای تشخیص درست و به موقع تومور ها دو عکس به وسیله اشعه ایکس از هر دو سینه گرفته می شود تا بررسی های آن بتوان کیست ها و توده های مختلف را شناسایی کرده و به موقع اقدام کرد.

قابل ذکر است که اشعه ایکس استفاده شده با دوز بسیار پایین بوده و ضرری برای بدن بیمار به همراه نمی آورد.

 

ماموگرافی تشخیصی چیست؟

این نوع از ماموگرافی، در زمانی انجام می شود که در پستان ها درد، ترشحات غیر عادی و دگرگون شدن پوست ها وجود داشته باشد. در این نوع ماموگرافی سرطان سینه و هرگونه مشکلات دیگری را بسیار ساده و تنها با عکس برداری می توان انجام داد.

مامو گرافی چگونه انجام میشود

ماموگرافی یکی از راه های شناسایی سریع بیماری سرطان سینه است که با استفاده از تابش پرتوهای خفیف اشعه ایکس انجام میشود. به طور معمول در مواردی که مراجعه کننده دارای علایمی از جمله درد ، تشخیص توده ، پوسته پوسته شدن سطح سینه یا فرورفتگی و سایر ناهنجاری های مربوط به سینه باشد پزشک برای مطمئن شدن از نوع عارضه ماموگرافی را پیشنهاد میکند.

دستگاه ماموگرافی مانند یک جعبه مستطیل شکل است که اشعه ایکس تولید میکند
پس از قرار دادن محل دقیق دستگاه بر روی بدن ، تابش مقدار کمی اشعه صورت می گیرد که این اشعه از پستان عبور کرده و تصویر پستان را روی نمایشگر خاصی ثبت می کند .
برای انجام مامو‌گرافی لازم است که‌ تمام لباس های بالا تنه را درآورده شود.
دستگاه ماموگرافی شامل دو صفحه مواری می باشد، پستان روی صفحه پایینی قرار داده میشود و صفحه بالایی روی صفحه پایینی قرار میگیرد و پستان را فشرده می کند.
زمان فشردگی بسیار کوتاه است و این فشار باعث‌ می شود تا همه قسمت های پستان در معرض اشعه ایکس قرار بگیرد.
در زمان عکس برداری لازم است که فرد آرام و بی حرکت باشد و حتی بهتر است که نفس خود را حبس کند.
از چهار زاویه، دو عکس مستقیم و دو عکس از پهلو گرفته می‌ شود. اگه ایرادی در عکس‌ها باشد،شاید نیاز باشد که عکس های بیشتری گرفته شود.

انواع ماموگرافی

ماموگرافی در کل به دو دسته ماموگرافی غربالگری و ماموگرافی تشخیصی تقسیم می‌شود.

ماموگرافی غربالگری: این نوع ماموگرام
یک آزمایش روتین برای بررسی سرطان یا سایر تغییرات سینه‌ها انجام می‌شود.

ماموگرافی تشخیصی: اگر توده یا سایر علائم سرطان سینه را دارید، پزشک، ماموگرافی تشخیصی را تجویز می‌کند. همچنین اگر پروتز سینه داشته باشید به ماموگرام تشخیصی نیاز خواهید داشت.

ماموگرام تشخیصی بسیار بیشتر از ماموگرام غربالگری انجام می‌شود. در این روش معمولاً از دوز اشعه‌ی ایکس بالاتری استفاده می‌شود تا بتوان سینه را از چندین موقعیت مختلف بررسی کند و برای بررسی بیماران دارای علائم بالینی غیرطبیعی مانند توده پستان یا ترشح از نوک سینه استفاده می‌شود.

فرق مامو گرافی با سونوگرافی چیست؟

سونوگرافی به مدلی از تصویر برداری است که از امواج فراصوت با فرکانس بالا استفاده می‌شود، اما در ماموگرافی به وسیله یک دستگاه وجود یا عدم وجود سرطان پستان به وسیله اشعه ایکس تشخیص داده می‌شود
در روش ماموگرافی چون اشعه ایکس در آن به کار برده میشود محدودیت تکرار دارد.
در مقابل آزمایش سونوگرافی یک روش بدون عارضه است.

برای کاهش درد ماموگرافی چه باید کرد؟

کاهی خانم ها ممکن است در ماموگرافی احساس ناخوشایندی داشته باشند.
موارد زیر می تواند از درد ازمایش ماموگرافی بکاهد.

1.یک ساعت قبل از آزمایش بهتر است که از دارو های ضد التهاب مانند ادویل یا الیو استفاده شود

2.ده روز بعد از دوره قاعدگی ماموگرافی را انجام دهید
3.در طول هفته قبل از ماموگرافی کافئین مصرف نکنید
4. می توانید ۳۰ دقیقه تا یک ساعت قبل از آزمایش از ژل لیدوکائین استفاده کنید

فواید ماموگرافی

ماموگرافی احتمال مرگ به علت سرطان سینه را کاهش می دهد و برای تشخیص انواع سرطان پستان، از جمله سرطان داکتال تهاجمی و لوبولار تهاجمی کاربردی است.
این ازمایش توانایی پزشک را در تشخیص تومور های کوچک افزایش می دهد
استفاده از این ازمایش احتمال تشخیص بافت‌های غیرطبیعی مجاری شیر را به شدت بالا می برد

 

تفسیر نتیجه ماموگرافی

انجام آزمایش ماموگرافی منجر به تولید تصاویر سیاه و سفید دو بعدی یا سه بعدی از بافت پستان ها می شود. این تصاویر روی مانیتور رایانه قابل مشاهده هستند. متخصص رادیولوژی بر اساس نتایج حاصل شده، یک گزارش نهایی از یافته های آزمایش برای پزشک شما تهیه می کند. رادیولوژیست بر اساس تصاویر بدست آمده نسبت به وجود تومورهای سرطانی یا خوش خیم اطمینان حاصل می کند و ممکن است برای اطمینان بیشتر ، انجام آزمایشات مجدد دوره ای را تجویز کند. تفسیرنتایج آزمایش ماموگرافی به طور کلی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

– وجود توده های کلیسم در غدد شیری و بافت های دیگر پستان

– وجود توده ها و بافت های متراکم غیر نرمال

– وجود عدم تقارن در بخش های مختلف سینه ها

– وجود ناحیه متراکم تنها در یکی از پستان ها

– ایجاد یک ناحیه متراکم غیر نرمال در مقایسه با نتایج قبلی ماموگرافی

در صورتی که رادیولوژیست وجود این علائم غیر طبیعی را در آزمایشات فرد تشخیص داد ، ممکن است انجام آزمایشات بعدی با بزرگ نمایی بیشتر و یا انجام سونوگرافی را توصیه کند. در برخی موارد نیز نیاز است از تصویر برداری ام آر آی برای تشخیص قطعی ناهنجاری در قسمت هایی که از نظر ظاهری دچار ناهنجاری هستند ولی در آزمایش ماموگرافی چیزی نشان داده نمی شود استفاده شود.

ماموگرافی در دوران بارداری و شیردهی

بهتر است در دوران بارداری و شیردهی و حتی تا سه ماه بعد از اتمام دوره ی شیردهی ماموگرافی انجام نشود چرا که احتمال جواب منفی کاذب به خاطر تراکم بافت پستان زیاد می باشد. در صورتی که فرد علائمی در پستان داره، می‌شه ابتدا از سونوگرافی استفاده برای تشخیص استفاده کرد. در مواردی که فرد علامت دارد و سونو گرافی هم مواردی رو در پستان نشون می دهد، می شود با رعایت نکات ایمنی ماموگرافی رو انجام داد.

ماموگرافی در دوران یائسگی

ماموگرافی در دوران پساقاعدگی از اهمیت بالایی برخوردارد. بهتر است ابتدا در 40 سالگی ماموگرافی انجام بشود و این ماموگرافی به عنوان پایه در نظر گرفته شود. در صورت نداشتن مشکل، لازم است که هر دوسال یک بار ماموگرافی تکرار شده و در صورت وجود مشکل، توصیه می شود که ماموگرافی سالانه انجام شود. تکرارسالانه‌ی ماموگرافی به سابقه‌ی خانوادگی، سن افراد، دوره‌ی پساقاعدگی و وجود موارد خطر در ماموگرافی بستگی دارد.

تفاوت ماموگرافی و سونوگرافی در چیست؟

ماموگرافی و سونوگرافی در اصل روش ‌های مختلفی دارند بنابراین موارد متفاوتی را نشان می دهند. در سونوگرافی، امواج صوتی با فرکانس بالا از بافت سینه جدا و به عنوان اکو جمع می شوند تا تصویری تهیه کنند. بنابراین الگویی که تولید می ‌شود به سونوگرافی کمک می ‌کند تا تصویر یک توده مشکوک یا بافت نرمال سینه را مشخص کند. سونوگرافی در تشخیص توده های جامد (گره ها) از کیست های پر از مایع (کیست ساده یا پیچیده) مناسب است. همچنین به عنوان یک تست تصویر برداری کمکی برای ماموگرافی یا معاینه بالینی پزشک از سینه استفاده می ‌شود. سونوگرافی در خانم ‌های جوانی که بافت سینه آن ها بسیار متراکم است و می تواند دقت ماموگرافی را کاهش دهد مفید است. سونوگرافی معمولاً توده ‌هایی را تشخیص می دهد که احساس شوند. در حالی که ماموگرام می تواند ناهنجاری‌ هایی را تشخیص دهد که از نظر جسمی احساس نشوند. ماموگرافی برای خانم‌ های مسن بهتر است که بافت سینه تراکم کم تری دارد. اگر با معاینه فیزیکی پزشک بتواند توده ای پیدا کند بدون توجه به سن بیمار هر دو ماموگرافی و سونوگرافی تجویز می ‌شوند.