بیمار نیکان عضوی از خانواده ماست
جداشدگی شبکیه چیست؟
جداشدگی شبکیه چیست؟
شبکیه بافتی عصبی و حساس به نور است که در قسمت پیشین کره چشم قرار گرفته، نور دریافت‌شده در عدسی چشم را به پیام‌های عصبی تبدیل می‌کند و این اطلاعات را برای پردازش به مغز می‌فرستد؛ در نتیجه می‌توان گفت که شبکیه در فرآیند بینایی نقشی حیاتی و کلیدی را ایفا می‌کند.
در صورتی که شبکیه از مکان اصلی خود جدا شود، به اصطلاح پزشکی جداشدگی شبکیه رخ داده است که با ایجاد اخلال در عملکرد این قسمت از بدن، بینایی شخص را دچار مشکل می‌کند.
جداشدگی شبکیه به سه صورت ایجاد شدن سوراخ در شبکیه، جداشدگی کششی و جداشدگی بر اثر ترشح غیرطبیعی مایع در فاصله میان شبکیه و بافت‌های زیرین اتفاق می‌افتد.
در نوع اول که متداول‌ترین حالت جداشدگی شبکیه است، زجاجیه که در واقع ژلی در فضای داخلی کره چشم است، با افزایش سن دچار کاهش حجم می‌شود و این امر می‌تواند منجر به فاصله گرفتن زجاجیه از محل اتصال خود به شبکیه شود و در نتیجه، سوراخی در شبکیه ایجاد نماید.
در نوع دوم، رشته‌های زجاجیه از داخل شبکیه را زیر فشار قرار می‌دهند و میان آن و بافت زیرین فاصله ایجاد می‌کنند؛ موردی که بیش از همه در افراد مبتلا به بیماری دیابت رخ می‌دهد.
نوع سوم جداشدگی شبکیه که بسیار نادر است به وسیله التهاب، خون‌ریزی یا ایجاد شدن توده‌های غیر طبیعی داخل چشم به وجود می‌آید.
علائم و نشانه‌ها
همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شد، زجاجیه ماده‌ای ژله مانند است که سطح داخلی کره چشم را پر کرده است؛ در سنین کودکی و جوانی این ماده از قوام مناسبی برخوردار است و حرکات ناگهانی اخلالی در کارکرد چشم به وجود نیاورده و باعث بروز مشکلات بینایی در فرد نمی‌شود. با افزایش سن، غلظت این ماده کم می‌شود و این امر می‌تواند باعث بروز مشکلات بینایی در افراد شود. علاوه‌بر این افراد دیابتی، نزدیک‌بین و افرادی که در خانواده خود سابقه جداشدگی شبکیه دارند، افرادی که به صورت مادرزادی گلوکوم دارند، پیش‌تر عمل جراحی کاتاراکت (آب مروارید) انجام داده‌اند و آن دسته از افرادی که به چشم آن‌ها ضربه و آسیب شدید وارد شده، باید بیش از سایرین مراقب بوده و علائم و نشانه‌های ذیل را به طور کلی و به طور مشخص با افزایش سن جدی تلقی کرده و بی فوت وقت به چشم‌پزشک مراجعه نمایند:
- مگس‌پران یا فلوتر (وجود یک سایه متحرک در میدان بینایی)
- پرده خاکستری رنگ متحرک در میدان بینایی
- فلش‌های نورانی
- کاهش دید ناگهانی
- تغییر شکل اشیا در میدان دید (مانند زمانی که فرد از پشت شیشه به چیزی نگاه می‌کند)
تست‌های تشخیصی
هنگام مراجعه به پزشک پس از ظهور هر یک از علائم و نشانه‌های ذکرشده، چشم‌پزشک به معاینه شبکیه می‌پردازد. در این راستا، از قطره‌های مخصوصی برای باز شدن مردمک چشم استفاده می‌شود تا پزشک بتواند وضعیت شبکیه را بررسی نماید، در این راه از وسیله‌ای مخصوص به نام افتالموسکوپ استفاده می‌شود. در این معاینه محل، اندازه و نوع جداشدگی شبکیه توسط پزشک مورد بررسی قرار می‌گیرد تا در رابطه با انتخاب بهترین روش درمانی، تصمیم‌گیری شود.
در موارد بسیار نادری که خون‌ریزی رخ داده و ممکن است امکان بررسی صحیح و دقیق با استفاده از افتالموسکوپ وجود نداشته باشد، از سونوگرافی چشم استفاده می‌شود.
درمان جراحی و دارویی
درمان این عارضه، بسته به نوع و میزان آسیب واردشده به شبکیه، متفاوت است. در صورتی که تنها سوراخ یا پارگی جزئی در شبکیه ایجاد شده باشد، پزشک متخصص از جراحی لیزر و کرایوتراپی برای درمان استفاده می‌کند و پرده شبکیه را به دیواره پشتی دوباره متصل می‌سازد.
اما در صورتی که جداشدگی شبکیه رخ داده باشد، برای بازگرداندن پرده شبکیه به مکان اصلی خود از شیوه جراحی استفاده می‌شود؛ چرا که جداشدگی شبکیه به هیچ عنوان به خودی خود و با مصرف دارو بهبود نمی‌یابد.
شایع‌ترین روش درمان جراحی جداشدگی شبکیه باکل اسکلر (Scleral Buckle) است که در آن یک باکل (نوار سیلیکونی نرم یا اسفنج) با بخیه به صلبیه (سفیدی چشم) دوخته می‌شود، در این راستا دیواره خارجی را زیر فشار قرار داده و به شبکیه جداشده نزدیک‌تر می‌کند.
ویترکتومی (Vitrectomy) روش درمانی جراحی دیگری است که در شرایط حاد و حساس که تعداد سوراخ‌های ایجادشده در شبکیه بالا بوده یا ابعاد آن‌ها بزرگ است، بخش بزرگی از شبکیه دچار جداشدگی است و در مواردی که خون‌ریزی وجود دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این روش، زجاجیه از چشم تخلیه می‌شود و فشار وارده از این راه کاهش یافته و از بین می‌رود؛ در این حالت و در صورت وجود خون‌ریزی، خون نیز از سطوح موردنظر پاک می‌شود. سپس، سرم نمکی استریل به جای زجاجیه به چشم تزریق می‌شود (لازم به ذکر است که این مورد هیچ گونه اخلالی در بینایی و کارکرد چشم ایجاد نخواهد کرد)، سوراخ به وجود آمده نیز با لیزر بسته می‌شود.
مراقبت‌های پس از جراحی جداشدگی شبکیه
متورم بودن چشم و احساس درد پس از جراحی، بسیار طبیعی است. به طور معمول، بر اساس توصیه و نظریات پزشک معالج، قطره‌های آنتی‌بیوتیک و ضدالتهاب تا چندین هفته پس از جراحی برای بیمار تجویز می‌شود.
در بعضی موارد از بیمار خواسته می‌شود تا چند هفته پس از جراحی سر خود را صاف نگه دارد، به صورت طاقباز نخوابد و در هنگام خواب نیز حالت نیمه نشسته داشته باشد.
عمل کردن به توصیه‌های پزشک به صورت دقیق مانند تمامی جراحی‌ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ در این مورد بیمار لازم است بر اساس روتینی که پزشک معالج برای او تعیین می‌نماید برای معاینه و چک‌آپ به پزشک خود مراجعه نماید.
مراقبت در منزل
- در روزهای اول بعد از عمل از مصرف مواد غذایی نفاخ مانند حبوبات پرهیز کرده و جهت پیشگیری از یبوست بعد از عمل از سبزیجات، میوه، سالاد و … استفاده کنید.
- فعالیت‌های عادی زندگی که توام با فعالیت شدید جسمانی نباشد بلامانع است.
- در روزهای اول پس از عمل از صعود به ارتفاعات و پرواز با هواپيما خودداری كند.
- بهترین دید حدود 4-3 ماه بعد از عمل جراحی حاصل خواهد شد. در چند روز اول پس از جراحی دید بسیار کم است.
- پس از جراحی، تا چندین روز چشم دردناک و حساس است.
- بخيه های چشم دو نوع مي باشند، بخيه هاي عمقی، كه دائمی بوده و برداشته نمی‌شوند و بخيه‌های سطحی، كه اگر پس از 2 تا 3 هفته نيفتاده باشند توسط پزشك معالج برداشته می‌شوند.
- زمان حمام كردن را حتماً از پزشك خود سوال كنيد. معمولاً اگر عمل جراحی با مشکل همراه نباشد بعد از روز پنجم می‌توان حمام كرد.
- می‌توانید از همان روز اول پس از عمل تمام بدن بجز سر و صورت را بشویید.
- مطالعه، تماشای تلويزيون و فعاليت‌های عادی زندگی مانعی ندارد، به شرطی كه نحوه صحيح قرارگرفتن سر رعايت شود.
- مسافرت با اتومبيل و قطار بلامانع است.
- جهت محافظت از محل عمل و ضربه به چشم، از محافظ پلاستيكی (شيلد) به مدت 2 تا 3 هفته استفاده كنيد. روزها می‌توانيد از عينك و شب‌ها از شيلد استفاده کنید. محافظ پلاستيكی قابل شستشو است. روزانه آن را با آب و صابون بشوئيد و سپس روی چشم خود قرار دهيد.
- هيچ گاه اطراف چشم را با پارچه‌های خشن يا دستمال كاغذی تميز نكنيد. زيرا اين كار ممكن است باعث خراش قرنيه شود. برای پاك كردن چشم می‌توان از پنبه تميز استفاده كرد.
- ممكن است نياز به عينك پيدا كنید يا شماره عينك قبلی تغيير نمايد.
- نماز خواندن و سجده کردن مانعی ندارد.
- جهت تسکین درد از داروی مسکن تجویزشده طبق دستور پزشک استفاده کنید.
- داروهای خود را طبق دستور پزشک و در فواصل منظم به طور کامل مصرف کنید. از قطع دارو بدون اجازه پزشک خودداری کنید.
- در هر مراجعه داروها را با خود بیاورید یا نام آن‌ها را به خاطر بسپارید.
- بهتر است قطره توسط فرد دیگری در چشم شما چکانده شود.
- در هنگام چکاندن قطره نباید نوک قطره‌چکان با سطح قرنیه، مژه‌ها یا پلک تماس پیدا کند.
- در صورتی که بیش از یک نوع قطره استفاده می‌کنید قطره دوم حداقل 5 دقیقه بعد از قطره اول ریخته شود.
- بعد از چکاندن قطره حداقل یک دقیقه چشم‌ها را ببندید و از پلک زدن‌های شدید خودداری کنید.
- دقت کنید برچسب روی قطره ها کنده نشود و هر قطره را پس از مصرف در جلد خود قرار دهید.
- سعی کنید قطره بازشده را در حرارت عادی (25 درجه سانتیگراد) نگهداری کرده و حداکثر تا 3 هفته پس از باز نمودن درپوش از آن استفاده کنید. از یخ‌زدگی یا گرمای شدید قطره جلوگیری شود.
در صورت مشاهده موارد زیر به بیمارستان یا پزشک مراجعه کنید
- علائم عفونت مانند قرمزی، درد، تورم چشم و تب، بدتر شدن وضعیت بینایی پس از اتمام دوره نقاهت و به محض ايجاد درد دائمی چشم، قرمزی، حساسيت به نور، كاهش ديد و ترشح چركی از چشم، خون‌ریزی
- سایر موارد نگران کننده و یا اورژانسی
بیمارستان مجازی نیکان با تیمی مجرب آماده ارائه خدمات به شما عزیزان می‌باشد. برای دریافت خدمات پزشکی، پرستاری، چکاپ، آزمایشگاهی، فالو آپ، تصویر برداری، اجاره و فروش تجهیزات پزشکی، فیزیوتراپی و خدمات گردشگری سلامت و کسب اطلاعات بیشتر با شماره 09921582238 تماس بگیرید.
